قارچها در طبیعت چگونه تکثیر می شوند؟
قارچها در طبیعت چگونه تکثیر می شوند؟
در دنیای قارچها تکثیر و تولید مثل (Reproduction)به سه روش عمده شامل تکثیر رویشی(Vegetative)، تکثیر غیر جنسی(Sexual) و تکثیر جنسی(Asexual)، صورت می گیرد که با توجه به نوع قارچ و جایگاه آن در سیستم های طبقه بندی، شرایط محیطی و اضطرارهای احتمالی ، ممکن است قارچ یکی یا همه این روشها را برای تکثیر و بقای خود برگزیند.
اگر در زمان تکثیر بخشی از دیواره سلول مادر به سلول دختر منتقل شود به آن تکثیر رویشی گفته می شود ولی در صورتیکه سلولهای هاپلوئید خودشان در اطراف خود دیواره ایجاد کرده باشند و با پاره شدن سلول مادر از آن خارج شوند تکثیر غیر جنسی و اگر دو سلول نر و ماده با هم ترکیب شوند و تولید زیگوت کنند به آن تکثیر زایشی گفته می شود.
در زیگومایستها، آسکومایستها و بازیدیومایستها تولید مثل هم به صورت جنسی و هم به صورت غیر جنسی صورت می گیرد ولی در دئوتریومایست ها فقط تولید مثل غیر جنسی صورت می گیرد.
تکثیر رویشی به چند روش صورت می گیرد:
1- تقسیم دوتایی(Cell divided) که درآن سلول مادر به سلول دختر تقسیم می شود. این روش، روش متداول تکثیر در باکتری هاست ولی در برخی مخمرها نیز دیده می شود.
2- جوانه زنی(Budding) این روش نیز در مخمرها رایج است. در انتهای سلول مادر یک برامدگی ایجاد شده، هسته تقسیم شده و یک نیمه آن وارد جوانه می شود. در برخی موارد جوانه ها از سلول مادر جدا می شوند و در برخی موارد به صورت رشته ای در امتداد هم قرار می گیرند.
3- قطعه قطعه شدن(Fragmentation) در این روش قطعاتی از ریسه جدا شده و تحت شرایط مطلوب نسل جدیدی را ایجاد می نماید. این حالت در طبیعت و تحت شرایط باد و باران زیاد اتفاق می افتد.
4- تولید کلامیدوسپور(Chlamydospore) در صورتی که بعضی از سلولهای رویشی تحت شرایط محیطی تغییر شکل بدهند ، دیواره آنها ضخیم و مواد ذخیره ای درون آنها بالا برود اسپور مقاومی به نام کلامیدوسپور ایجاد می شود. این نوع اسپورها می توانند در نوک هیف و یا در میان آن تشکیل گردد. کلامیدوسپور خاص قارچهای عالی است که دارای دیواره هستند.
5- تولید آرتروسپور(Arthrospore) یا اوئیدیوسپور(Oidiospore) این روش زمانی است که قسمت انتهایی هیف به صورت بند بند جدا شود.
تکثیرغیر جنسی به روشهای زیرصورت میپذیرد:
1-تولید اسپورانژیوسپور(Sporangiospore) کیسه ای که درون آن اسپورها ایجاد می شوند و به راحتی از آن خارج می شوند اسپورانژیوم (Sporangiom)نامیده می شود و به این اسپورها اسپورانژیوسپور گفته می شود. در صورتی که اسپورها متحرک و دارای تاژک باشند به آن زئوسپور(Zoospore) یا پلانوسپور(Planospore) و در صورتی که ثابت باشند آپلانوسپور(Aplanospore) نامیده می شوند.
2- تولید کنیدی(Conidi) ممکن است اسپورها درون کیسه قرار نگیرند و بر روی هیف اختصاصی به نام کنیدیوفور(Conidiophore) قرار بگیرند که به این اسپورها کنیدی گفته می شود و می توانند تک سلولی چند سلولی و در رنگها و اشکال مختلف دیده شوند.
تولید مثل جنسی به روش زیرصورت میپذیرد:
گامتهای نر و ماده هر کدام درون کیسه های به نام گامتانژیوم(Gametangiom) ایجاد می شوند گامت نر و ماده ممکن است هریک برروی یک میسیلوم ایجاد شده باشند که به آن هوموتالیک(Homothallic) و ممکن است برروی دو میسیلوم جدا قرار گرفته باشند که به آن هتروتالیک(Heterothalic) گفته می شود. به اسپورهای جنسی در قارچهای زیگوماکوتینا زیگوسپور(Zigospore)، قارچهای آسکومایکوتینا آسکوسپور(Ascospore) و به قارچهای بازیدیو مایکوتینا بازیدیوسپور(Basidiospore) گفته می شود.